5 soorten energie: dit zegt de Chinese Geneeskunde over jouw psyche
Door Jacqueline Rietveld
Iedereen voelt zich weleens somber, bang of boos. Wanneer zo’n mindset echter lang aanhoudt, kan het leiden tot psychische klachten die je flink in de weg zitten. Veel mensen lopen vast in het omgaan met stress, of worden geplaagd door verdriet of trauma. Bij zwaardere aandoeningen zoals persoonlijkheidsstoornissen of bewustzijnsveranderingen komen mensen meestal terecht in de psychiatrische zorg. Hoe licht of zwaar de symptomen ook zijn, volgens de Traditionele Chinese Geneeskunde kunnen psychische aandoeningen te maken met een disbalans in de levensenergie. De Chinese geneeskunde helpt begrijpen hoe dat zit en waarom energetisch lichaamswerk kan helpen.
Vijf soorten energie
Onze levensenergie zorgt voor het functioneren van lichaam en geest. De Chinese geneeskunde onderscheidt vijf soorten energie: die van de elementen Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Elk van de vijf voert specifieke fysieke en mentaal-emotionele functies aan. Als er binnen een element een overmaat of gebrek aan energie is, uit zich dat in ziekte. Die ziekte kan lichamelijk zijn, maar ook psychisch. Bij verschillende psychische klachten kunnen verschillende Chinese elementen een rol spelen.
1. Verstoring in het element hout (windziekte)
Veel psychische problemen hebben te maken met een verstoring in het element Hout. Hout is de energie van de lever en galblaas. Mentaal zorgt Hout voor besliskracht; emotioneel voor woede. Het weertype dat bij de Hout energie hoort is wind. Als het hard en veel waait, voelen veel mensen zich innerlijk ook onrustig worden. Wanneer dat gevoel excessief wordt, en het Hout langdurig uit balans raakt, mondt dat uit in psychische klachten die ook wel ‘windziekten’ worden genoemd. Problemen waarbij concentratie, nervositeit en/of agressief gedrag een rol spelen, vallen onder de windziekten. Te denken valt aan AD(H)D en bepaalde vormen van autisme.
Verslavingen en bewustzijnsveranderingen
Ook het vermogen om verbinding te maken met de onzichtbare (spirituele) wereld hangt samen met de conditie van het Houtelement. In gezonde toestand kan een persoon deze verbinding maken en zingeving vinden, zonder het contact met zijn lichaam en de aardse realiteit uit het oog te verliezen. Ongezond wordt het, als Hout doorslaat en het contact met het hier en nu verdwijnt. Dit is het geval bij o.a. schizofrenie, dissociatieve stoornissen en psychose.
Verslaving is een andere manier van de geest om zich terug te trekken uit het lichaam.
In dat geval is er geen overmaat, maar een tekort aan Hout energie, waardoor het vermogen tot zingeving ontbreekt. Afleiding en surrogaat vervulling wordt dan gezocht in bijvoorbeeld alcohol, drugs of gokken.
Lees verder: Chinese Geneeskunde: laat boosheid los en bevrijd de energie in je lever
2. Verstoring in het element water (angststoornissen)
Het element Water regeert over de emotie angst. Angst voelen is noodzakelijk om te overleven; om snel te kunnen bepalen of je veilig bent of niet. Wanneer het Water element echter overheerst, bevriezen we van angst en lijkt de hele wereld onveilig. Paranoïde stoornissen, fobieën, paniekaanvallen en gegeneraliseerde angststoornissen duiden allemaal op een overmaat aan Water. Van een tekort aan Water energie kan ook sprake zijn, bijvoorbeeld bij mensen die geen angst kunnen voelen en extreme prikkels nodig hebben om een reactie uit te lokken. Seksuele masochisme- of sadismestoornissen zijn typische voorbeelden van psychiatrische aandoeningen als gevolg van gebrekkig Water.
Lees verder: Chinese geneeskunde & voeding: dit kun je doen om je waterelement in balans te brengen
3. Verstoring in het element vuur
Weer andere psychische klachten op het gebied van seksualiteit worden veroorzaakt door een disbalans in Vuur. Dit element bepaalt de hart energie en daarmee ook het vermogen tot liefhebben en communiceren. Waar het gaat om opwindings- en orgasmestoornissen stroomt de hart energie gebrekkig en is het moeilijk om je te verbinden met anderen. Je lichaam reageert dan wel, maar je hart doet onvoldoende mee. Het Vuur van je hart zorgt ervoor dat je vreugde (en het verlangen daarnaar) kan voelen. Van daaruit is het ook begrijpelijk dat psychische aandoeningen die zich uiten in hevige stemmingswisselingen hun oorzaak vinden in een disbalans in het Vuurelement. Daarbij kan je zomaar ineens van heel blij naar heel boos of somber gaan. Bipolaire stoornis, ook wel manische depressiviteit genoemd, is hier een voorbeeld van.
Lees verder: Chinese Geneeskunde & de zomer: zo zorg je voor een gezond vuurelement
4. Verstoring in het element metaal (depressieve stoornissen)
Depressieve stemmingsstoornissen komen in deze tijd helaas heel vaak voor. Een belangrijke reden daarvoor is dat we in deze jachtige maatschappij moeilijk toekomen aan reflecteren en loslaten. Ons Metaalelement, dat daarover gaat, krijgt te weinig aandacht. Emotioneel geeft Metaal het vermogen om verdriet te voelen, te verwerken en los te laten door te huilen. Als Metaal onvoldoende energie heeft, hapert het verwerkingsproces en blijven mensen hangen in hun verdriet.
Lees verder over het metaalelement.
5. Verstoring in het element aarde (obsessies)
Voor loslaten, of innerlijk schoonmaken, is dus voldoende Metaal energie nodig. Obsessief compulsieve aandoeningen als smetvrees of verzamelstoornis vinden daarom hun oorzaak in een tekort in Metaal. Dwangmatig gedrag dat meer om het continu malen van gedachten gaat (zoals voortdurend alles moeten tellen), gaat over het element Aarde. Je blijft dan steken in je denken. De maag en milt zijn Aarde organen. Volgens de Chinese geneeskunde regelt de milt energie onze denkprocessen. Alsmaar piekeren, worst-case scenario’s bedenken bij elke situatie, pessimisme, overal kritiek op hebben en gedachtes niet af kunnen maken tot het einde hebben allemaal te maken met miltzwakte en gebrekkige, ‘droge’, Aarde.
Lees verder: Chinese geneeskunde & voeding: dit kun je doen om je aarde-element in balans te brengen
Borderline, narcisme en andere persoonlijkheidsstoornissen
Een persoonlijkheidsstoornis is een manier van (over)leven die is gevormd door karakter en nare levenservaringen, waar de omgeving last van ervaart. Voorbeelden daarvan zijn borderline, schizoïde, narcistische, afhankelijke, vermijdende, dwangmatige en histrionische (theatrale) persoonlijkheidsstoornis. Omdat deze aandoeningen de hele persoonlijkheid omvatten, gaat het hierbij om een energetische disbalans in meerdere elementen tegelijk. Toch is er vaak wel een element dominant in de stoornis.
Zo wordt borderline gekenmerkt door plotseling opvlammende stemmingswisselingen en wijst daarmee op een verstoring in het element Vuur. Narcistische persoonlijkheden zien zichzelf als middelpunt van de wereld en overleven door zich niet te bekommeren om het welzijn van anderen. Dat is typisch zwakke Aarde, want dit element bepaalt je empathisch vermogen. Vermijdende en afhankelijke persoonlijkheidsstoornissen komen voort uit een diepgeworteld gevoel van onveiligheid, en hebben alles te maken met een zwak Waterelement.
Diagnose
Ieder mens is uniek, en dus ook de manier waarop een verstoring in de psychische energie zich uit. Zoals in de psychiatrie één diagnose meestal niet volstaat, zo is er in de Chinese geneeskunde nooit maar één element dat aandacht behoeft. De vijf elementen hebben een onderlinge relatie waarbij het ene element het andere voedt of reguleert. Als er bijvoorbeeld te weinig Vuur is, kan het heel goed zijn dat Hout gevoed moet worden om het vuurtje weer op te stoken.
Psychische aandoeningen behandelen met energie
Juist vanwege de complexiteit van oorzaken en symptomen werken energetische behandelmethoden zo adequaat bij psychische klachten. Methoden zoals Reiki hebben geen exacte diagnose nodig om toch effectief te zijn. Een zorgvuldig uitgevoerde, volledige reiki behandeling raakt alle energie meridianen in het lichaam aan, en daarmee alle elementen en mogelijke oorzaken.
Tegelijkertijd is het wel belangrijk dat de behandelend therapeut kennis heeft van zowel de westerse als oosterse geneeskunde, zodat je als cliënt gericht advies kan krijgen over wat je zelf nog kan doen om je klachten te verminderen. Denk daarbij aan voeding, bewegingsoefeningen en affirmaties die gericht werken op bepaalde elementen.
Jacqueline Rietveld is lichaamsgericht therapeut en combineert bewustwording op basis van o.a. de Chinese elementenleer met energetisch lichaamswerk. Bovendien leert zij, als volleerd Reiki Master, mensen om zichzelf te behandelen met Reiki.
De vijf elementen
Ontdek hoe je al jouw elementen weer in balans kunt brengen met 'acupunctuur voor de geest': kleine handelingen en aanpassingen in je leven met grote energetische uitwerking. In De vijf elementen van Jean Haner ontdek je met behulp van de spirituele Chinese geneeskunde jouw eigen unieke persoonlijkheidstype. Welk element domineert je persoonlijkheid: ben je meer een Water-, Hout-, Vuur-, Metaal-, of Aardetype? Aan de hand van een uitgebreide test kom je hier achter.
Lees ook dit artikel van Jacqueline Rietveld:
Chronische pijn: als je lichaam oud zeer niet los kan laten
Chinese Geneeskunde: laat boosheid los en bevrijd de energie in je lever
Slapeloosheid en overprikkeling gezien vanuit de Chinese Geneeskunde
Jacqueline heeft sinds 2010 een praktijk voor lichaamsgerichte coaching en therapie. Ze behandelt klachten door middel van een totaalaanpak op lichamelijk, mentaal, emotioneel en energetisch niveau. Haar missie is om jou te helpen zo vitaal en vreugdevol mogelijk te leven. Daartoe geeft ze Reiki cursussen en begeleidt mensen in individuele coachtrajecten. Haar coaching bestaat uit een combinatie van gesprekken en energetisch lichaamswerk, waarin ze haar kennis op het gebied van o.a. Chinese geneeskunde, holistische voedingsleer en zielsontwikkeling toepast en deelt.
