Waarom cijfer je jezelf weg om een ander te behagen? Het antwoord ligt in je kindertijd
Door Robin Stern
Jezelf wegcijferen om de ander te behagen: doe jij dat weleens? Heb je je weleens afgevraagd waarom je dat doet? Het antwoord ligt in je kindertijd: “Als je toen je opgroeide heel erg meegaand was, bevond je je waarschijnlijk in een situatie waarin niets te winnen viel,” zegt Dr. Robin Stern, auteur van Het gaslightproces.
Omdat mensen heel sociale wezens zijn – de sociaalste in de dierenwereld – zoeken we van nature naar een veilige hechting met onze opvoeders.
Waarom cijfer jij jezelf weg?
Een kind dat een gezonde ontwikkeling heeft doorgemaakt, kan een waarachtig zelfbesef ontwikkelen, terwijl het een veilige en positieve hechting met de opvoeder houdt.
Heb je echter geen authentiek zelfbesef ontwikkeld als kind, dan kan het zijn dat je hebt geleerd dat je jezelf moet wegcijferen, omdat je anders het risico loopt de band met degene van wie je afhankelijk bent te verbreken.
Deze aanpassing manifesteert zich doorgaans op een van deze drie manieren:
1. Je wilt de band met je opvoeder niet verbreken. Je leert om delen van jezelf op te offeren om de essentiële emotionele band in stand te houden.
2. Het kan ook zijn dat je afstand neemt van je opvoeder om gehoor te kunnen blijven geven aan je authentieke ervaring en innerlijke waarheid.
3. Of je gaat heen en weer tussen deze houdingen, waarbij je je soms voordoet als een goed kind en soms tegendraads vasthoudt aan je eigen innerlijke ervaringen (je behoeften, verlangens, gevoelens, enzovoorts).
Als je toen je opgroeide heel erg meegaand was, bevond je je waarschijnlijk in een situatie waarin niets te winnen viel, je offerde belangrijke delen van je identiteit op of je riskeerde een breuk in de hechte band met je ouders die zo belangrijk voor je zijn.
Pathologische aanpassing
Ook wel onveilige hechting tot in de volwassenheid genoemd
Omdat mensen heel sociale wezens zijn – de sociaalste in de dierenwereld – zoeken we van nature naar een veilige hechting met onze opvoeders. Dit is begrijpelijk vanwege de lange periode dat we van hen afhankelijk zijn. Deze noodzakelijke hechting ontvouwt zich voor ieder van ons als een onbewust ontwikkelingsproces, wat wil zeggen dat we moeten leren hoe we een veilige hechting kunnen creëren en optimaliseren.
Afhankelijk van de unieke relationele dynamieken tussen ons en onze opvoeders, kunnen we opgroeien met het idee dat het onderhouden van een veilige hechtingsband inhoudt dat we het bestaan van onze persoonlijke werkelijkheid, waaronder onze verlangens, gevoelens en meningen, moeten ontkennen. Dit wordt gezien als een aangepaste hechtingsstrategie. Met andere woorden, we nemen onbewust standpunten en gevoelens van een ander over ten koste van onze eigen innerlijke ervaring.
Mogelijk gaan we deze aanpassing als onze speciale kracht zien in de omgang met anderen. Maar in wezen betekent een goede uitvoering van deze strategie dat je heel bedreven bent geworden in voorrang geven aan de behoeften van de ander boven die van jezelf. Dr. Bernard Brandshaft beschouwde het opgeven van iemands authentieke zelf om een ander te behagen en verbonden te blijven met die ander als een vorm van ‘pathologische aanpassing’.
Het is pathologisch omdat, eenmaal aangeleerd, dit gedrag hoogstwaarschijnlijk tot in het volwassen leven zal voortduren en een (onbewuste) gewoonte zal worden, tenzij er een bewuste poging wordt gedaan om dit te veranderen.
Oefening: de diepte in, jezelf vinden
Neem even de tijd om te ademen en voor reflectie. Beantwoord de volgende vragen voor jezelf of in je journal.
- Hoe cijfer je jezelf weg?
- Herken je een vorm van gedrag in jezelf waarvan je vermoedt dat het een pathologische aanpassing zou kunnen zijn? Omschrijf dit.
- Weet je wanneer het begon?
- Hoe zou je dit vermogen noemen?
- Is het een speciale kwaliteit?
- Een overlevingsmechanisme?
- Iets anders?
Fragment uit: Het gaslightproces
Het gaslightproces
Leer alles over gaslighting en wordt zo nooit meer slachtoffer van gaslighting dankzij het handzame, inzichtrijke en liefdevolle boek Het gaslightproces van Robin Stern!
Lees verder over gaslighting:
- Het gaslighteffect: hoe herken je mentale manipulatie in een relatie?
- Soorten gaslighting: zo herken je een gaslighter
- Gaslighting: bevrijd jezelf van de angst voor woedeaanvallen en kom beter voor jezelf op in een relatie
Robin Stern Ph.D. is psychoanalytica, docent, auteur en associate director van het Yale Center for Emotional Intelligence. Ze introduceerde het begrip gaslighting tien jaar geleden naar een film met Ingrid Bergman met dezelfde titel. Een begrip dat sindsdien niet meer weg te denken is.
