Waarom je je nooit meer de oude voelt na een relatie met een narcist
Door Mieke Lannoey
Een relatie met een narcist laat diepe wonden achter. “De pijn gaat veel dieper, het raakt de meest fundamentele overtuigingen over jezelf,” zegt Mieke Lannoey, auteur burn-on. In dit prachtige artikel vertelt ze over het niet meer kunnen genieten van het leven, het surrogaat-zelf die je leven overneemt, burn-on en burn-out die op de loer liggen en jezelf verdoven met werk om maar niet de pijn te hoeven voelen. Allemaal het resultaat van een relatie met een narcist.
Hoewel het aan de oppervlakte dus best oké met mij leek te gaan, verkeerde ik innerlijk in een staat van verdoving.
Diepe pijn en moeilijk herstel
Wanneer je ooit te maken hebt gehad met narcistisch misbruik, kan je ervaren dat je je nooit meer écht doorleefd gelukkig voelt. Zelfs al ligt het misbruik al jaren achter je en heb je op dit moment alles om gelukkig te zijn.
Helen van narcistisch misbruik kun je dan ook niet te vergelijken met het verwerking van een normale relatiebreuk. De pijn gaat veel dieper, het raakt de meest fundamentele overtuigingen over jezelf. Ook wel je kernwonden of core wounds genoemd. Ik deel hieronder mijn eigen verhaal om dit proces van zelfverlies te duiden.
Emotionele shock
Op het moment dat de waarheid over mijn (plots verbroken) relatie boven water kwam en de hele puzzel in elkaar viel, ging ik onbewust in een emotionele shock. Gedurende de daaropvolgende jaren was ik, zonder het in de gaten te hebben, de verbinding met mijn authentieke zelf kwijt. Dat was de enige manier waarop ik kon blijven functioneren. De boodschap die deze situatie namelijk in mij had achtergelaten was dat er wel iets mis met mij moest zijn, dat er iets in mij moest zijn dat ervoor gezorgd had dat de ander nooit van mij gehouden had.
Als ik alle schaamte, pijn, eenzaamheid, gevoelens van waardeloosheid, schuld, zelftwijfel en beschadigd zijn die bij deze boodschap hoorden ook effectief had gevoeld, was ik mogelijk gedecompenseerd. Daarom deed mijn systeem iets ingenieus om mij te beschermen. Het creëerde een soort surrogaat-zelf dat het stuur van mijn leven overnam.
Een surrogaat-zelf
Je kunt dit surrogaat-zelf vergelijken met een politieagent die het verkeer in goede banen leidt nadat er een ernstig ongeval is gebeurd. Ervoor zorgend dat de automobilisten via een alternatieve route hun traject kunnen verderzetten en op die manier worden weggeleid van het traumatisch ongeluk verderop.
De meeste automobilisten zijn zich dan ook niet bewust van de ernst van de situatie, ze hebben er immers nauwelijks hinder door ondervonden. Zoals een vriendin achteraf naar mij terugkoppelde “Jij ging er wel erg luchtig mee om over toen de waarheid aan het licht kwam.” Dat kwam dus omdat mijn systeem mij beschermde door mij ‘numb’ of gevoelloos te maken.
Innerlijke staat van verdoving
Hoewel het aan de oppervlakte dus best oké met mij leek te gaan, verkeerde ik innerlijk in een staat van verdoving. Wat er uiteindelijk voor zorgde dat ik een drietal jaar later in een burn-on belandde. Geruime tijd balancerend op het randje van een nieuwe burn-out. Want de meest effectieve (maar ook energieslurpende) strategie om afgeleid te zijn van je binnenwereld, is immers je focus verleggen naar de buitenwereld.
Dit is in lijn met de visie die Jackson MacKenzie deelt in zijn boek ‘Whole again’. Volgens hem zijn de twee grootste signalen die erop wijzen dat een beschermend of vals zelf achter het stuur zit namelijk:
- een focus op externe zaken en personen
- een gevoel van dwangmatigheid, het vertonen van compulsief gedrag
Onvermogen om stil te vallen
Gezien ik op dat moment beginnend ondernemer was, zorgde mijn surrogaat-zelf ervoor dat ik mij helemaal ging smijten op het ondernemerschap. Tot het bijna een obsessie werd. Gek genoeg werd dit dan ook een van mijn meest creatieve en productieve periodes. Ik leed toen aan de zelfverzonnen kwaal ‘productivititis’. Het voelen van een onweerstaanbare drang om altijd productief te zijn. Ik werkte het ene na het andere idee met succes uit.
Was ik me niet met iets nuttig aan het bezighouden, dan ontstond er een ondraaglijke onrust en spanning in mezelf. Sensaties die wegebden van zodra ik aan het werk ging. Ik kon mij gewoonweg niet ontspannen, er was altijd de drang om iets te doen.
Je surrogaat-zelf zorgt er op die manier voor dat je nooit te lang stilvalt. Het spoort je aan om dwangmatig te blijven doorgaan zodanig dat je innerlijke realiteit je niet kan inhalen. Met andere woorden, zolang je druk bezig bent kan je blijven volhouden dat je oké bent. Ook al ben je verre van oké.
Externe validatie zoeken
In die drukke periode was ik erg actief op social media, waar ik eigenlijk best veel validatie kreeg voor wie ik was en wat ik deed. Validatie die zich ook vertaalde in het aantal deelnemers dat ik telkens, bijna moeiteloos, wist te verzamelen voor mijn activiteiten.
Het maakte echter niet uit hoeveel mensen mij terugkoppelden dat het ‘waardevol’ was geweest, innerlijk had ik altijd het gevoel dat ik ergens tekortschoot. Mijn gebrek aan eigenwaarde zorgde ervoor dat ik eigenlijk nooit echt fier kon zijn op mezelf (ik heb het dan niet over misplaatste ego-trots maar over gepaste fierheid voortkomende uit een besef van eigenwaarde) ondanks dat ik heel wat wist te verwezenlijken.
Voelen is inclusief alles
Het grote nadeel aan leven vanuit een surrogaat-zelf is dat het je niet alleen weghoudt van de pijnlijke gevoelens (iets dat we bestempelen als ‘negatieve’ gevoelens) maar ook van de fijne of zogenaamd positieve gevoelens. Zoals een politieagent die je langs een omweg naar huis stuurt er niet alleen voor zorgt dat je het vreselijke ongeval niet hoeft te zien maar tevens ook niet meer van het prachtige landschap langsheen de route kunt genieten. Wat voelen betreft is het alles of niets.
Niet meer kunnen genieten
Het verklaart waarom ik in die fase van mijn leven van niets meer echt leek te kunnen genieten. Er was niets dat nog echt leuk of plezierig was, niets dat nog echt vervulling of verwondering bracht. Terwijl ik voorheen spontaan in vervoering kon worden gebracht door de kleinste geneugten. Vervolgens ging ik mij nog meer op mijn werk storten en kwam ik om den duur in de schadelijke vicieuze burn-on-cirkel terecht. Steeds verder wegdrijvend van mijn authentieke zelf.
Burn-on
Herken jij deze onvermoeibare productiviteit en het steeds maar door moeten gaan? Dan heb je misschien last van burn-on. In 'Burn-on' geeft Mieke Lannoey tips om een de functionerende burn-out te voorkomen, wanneer je niet meer uit de werkmodus kunt komen.
Lees ook deze artikelen van Mieke Lannoey:
- Fawning: de giftige dans tussen narcisten en empaten
- Leven of overleven: is jouw zenuwstelsel chronisch overprikkeld zonder dat je het door hebt?
- De impact van een ongezonde emotionele relatie: de verbinding met jezelf verliezen
Schrijven is voor mij een manier om ervaringen te verwerken, verbanden te ontdekken, processen te duiden en inzichten te delen. Niet als coach, therapeut of academicus, wel als Mieke. Een mens die zich al (onder)zoekend een weg door het leven baant.
