Het is een open deur maar toch is het belangrijk om je te herinneren: je zorgen maken is zinloos. Net als vechten tegen gedachten vol zorgen. “Ik dacht ooit dat als ik mij zorgen maakte en mij voorbereidde op toekomstige moeilijke situaties die beter zouden verlopen,” zegt psycholoog dr. Pia Callesen, auteur van Leef zonder angst. Zie dit artikel als een herinnering om je geest rust te geven en de zorgen los te laten.
Ik denk dat circa 99 procent van mijn zorgen, letten op gevaren en pogingen om onaangename gedachten te vermijden geen enkele zin hadden.
Hoe vaak heb je de laatste week geprobeerd triggergedachten te elimineren of te onderdrukken? Hoe vaak heb je je zorgen gemaakt en gedachten gehad als: Wat als ik niet met mijn nieuwe collega kan samenwerken? Wat als het bloedonderzoek uitwijst dat mijn cholesterol verhoogd is? Wat als mijn zoon toeren uithaalt met zijn fiets als hij samen met zijn vrienden op weg is naar school? Ik móét stoppen met deze gedachte. Anders kan ik beter zelf meerijden morgen. Wat als het op de dag dat wij naar de gouden bruiloft moeten zo veel sneeuwt en vriest dat de wegen spekglad zijn en we niet weg kunnen?
Hoe vaak lukte het je om je te ontdoen van deze gedachten? Werd je wijzer van het nadenken? Werd je minder angstig doordat je je zorgen maakte? Voelde je je meer of minder betrokken bij je familie en je vrienden? Kreeg je antwoord op je ‘wat nu, wat als-vragen’?
Verspilling van tijd en energie
Wat mijzelf betreft, ik denk dat circa 99 procent van mijn zorgen, letten op gevaren en pogingen om onaangename gedachten te vermijden geen enkele zin hadden. Ik had er geen baat bij en ik voelde me evenmin elke keer voor langere tijd prima. Het heeft mij alleen maar tijd gekost.
Ik dacht ooit dat als ik mij zorgen maakte en mij voorbereidde op toekomstige moeilijke situaties, zoals een sollicitatiegesprek, examens of afspraakjes, die beter zouden verlopen. Ik kon urenlang dialogen opvoeren in mijn hoofd: dan zal hij dat en dat zeggen, en ik zus en zo… Ik dacht mogelijke scenario’s uit en mijn antwoorden en reacties daarop. Ik had modellen voor hoe ik mij zou presenteren in een bepaalde situatie. Deze mentale voorbereidingen kostten mij veel tijd en hielden mij de nacht voor het examen of de date vaak wakker.
Verkeerde voorbereiding
Meestal bleek dat ik mij voorbereid had op de verkeerde vragen of dialogen, want de werkelijkheid had heel andere teksten. Het eindigde ermee dat ik mijzelf vermoeide en gestrest werd, niet in het hier en nu was en ook nog eens slecht gehumeurd was. Overal wordt ons gevraagd om zaken te analyseren en daarover te reflecteren. Dat is wat ons definieert als denkende wezens – als mensen. Het is prima om na te denken, maar het nut is niet evenredig aan de omvang.
Het is dus niet zo dat het beter wordt naarmate wij ons meer zorgen maken en meer bezig zijn met onze gedachten. Als we te veel denken en voortdurend probleemoplossende monologen houden in ons hoofd, zijn we niet in het hier en nu, verliezen we onze mentale reserve en stellen we ons bloot aan onnodige symptomen als stress, gespannenheid en uitputting.
Angststoornis ligt op de loer
Niemand ontwikkelt een angststoornis door een tijdje een paar keer per dag de voors en tegens van zijn mogelijkheden te overdenken en te analyseren. Pas als het een gewoonte wordt om triggergedachten te lijf te gaan met het maken van zorgen of te proberen die gedachten te vermijden, riskeer je dat je een angstsyndroom ontwikkelt, niet in het hier en nu bent en de kwaliteit van leven verliest.
Mijn cliënten vertellen dat ze vaak tobben over heel reële moeilijkheden en onzekerheden in het leven van alledag: Waarom krijg ik niet hetzelfde respect als mijn partner? Wat denken de anderen over mij? Waarom ben ik niet uitgenodigd bij die vriendenreünie? De zorgen concentreren zich op het vinden van een antwoord, om zich naar een verklaring te denken.
Het probleem is tweeledig. Aan de ene kant vindt men zelden een antwoord, aan de andere kant veroorzaakt de grote focus op zorgen zowel vermoeidheid als slaapproblemen. De consequenties triggeren meer en nieuwe zorgen over wat men toch moet doen aan zijn vermoeidheid, en of het gebrek aan slaap zal resulteren in een slechte concentratie enzovoort.
Schijncontrole
Het is begrijpelijk dat iemand zich geroepen voelt om zich zorgen te maken en gedetailleerde plannen te maken als zij of hij de ervaring heeft dat het zinvol is om daarmee de problemen voor te zijn. Door alles telkens opnieuw te overdenken, krijg je het gevoel dat je onaangename ervaringen kunt voorkomen en controle hebt over het heden en de toekomst.
Daarvoor moet echter ook een prijs betaald worden. Stel je voor dat je bezoek krijgt van een verzekeringsagent die
je een droomverzekering aanbiedt die alles dekt. ‘Alles?’ vraag je, een beetje sceptisch. Hij somt op: ziektekosten, brand, overval, schimmels, advies, auto en hond, jazeker, ook force majeure. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn, en dat is het ook, want de premie is niet te betalen.
Zo is het ook als je probeert je zorgen te maken tot je zekerheid en controle hebt. Enerzijds zullen er altijd situaties zijn die je onmogelijk kunt voorzien of doordenken, anderzijds zullen er veel activiteiten zijn waar je van afziet omdat er een te groot risico is ‘dat er iets fout gaat’: een uitje met de bus, een sollicitatiegesprek, een date enzovoort. Je betaalt ervoor met verminderde kwaliteit van leven, veel psychische problemen en een blijvende angststoornis.
Fragment: Leef zonder angst
Leef zonder angst
In Leef zonder angst laat Pia Callesen zien hoe je met metacognitieve therapie angstklachten kunt verminderen, zodat je weer de energie en zin hebt om naar buiten te gaan en het leven volop te leven.
Lees verder:
- Hoe ga je er mee om als je in de nacht gegrepen wordt door angst of doemgedachten?
- 11 positieve affirmaties: creëer je eigen goede gedachten
- Eckhart Tolle: zo voedt het pijnlichaam zich met jouw energie
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
