Ouders die worstelen met hun eigen problemen zijn vaak niet in staat om aan de behoeften van hun kind te voldoen. Dat leert zijn emoties en daarmee zichzelf onzichtbaar te maken, met alle gevolgen van dien. Het is echter nooit te laat om je emoties terug te winnen en de kracht te krijgen om gezien en gekend te worden laat Jonice Webb, auteur van Ongekende gevoelens, je in dit artikel zien.
Als je je gevoelens leert verbergen, leer je je ware zelf te verbergen.
Een pijnlijk levensuitdaging
De meeste van ons kennen wel iemand die te maken heeft gehad met een pijnlijke levensuitdaging: verslaving, verdriet, een lichamelijke of psychische ziekte. Misschien ben jij het zelf wel die zoiets meegemaakt heeft. Zo’n strijd verandert levens en eist zijn tol. Ermee omgaan onttrekt tijd, energie en aandacht aan het leven en de liefde. Alles gaat in de richting van de pijn van de strijd.
Hoe zit het eigenlijk als je naast je problemen ook nog een kind hebt om voor te zorgen? Je bent verantwoordelijk voor de opvoeding van je kind en diens fysieke en emotionele behoeften. Die vragen tijd, energie en aandacht – net als je worsteling!
Emotionele verwaarlozing
Als psycholoog en auteur van een boek over emotionele verwaarlozing bij kinderen kan ik met zekerheid zeggen dat kinderen die opgevoed worden door ouders die het moeilijk hebben een groot risico lopen om emotioneel verwaarloosd te worden.
Deze kinderen krijgen in hun volwassen leven hun eigen problemen. Deze ouders zijn zo bezig met hun eigen problemen en strijd dat ze, hoe liefdevol en zorgzaam ze ook zijn, niet in staat zijn om aan de meest cruciale behoeften van hun kind te voldoen: hun emotionele behoeften.
Worstelingen van ouders
Ouders kunnen met verschillende zaken worstelen. Misschien hebben ze het financieel moeilijk en hebben ze meerdere banen om rond te komen. Ze kunnen ook depressief en angstig zijn of rouwen om een verlies. Of ze dragen zorg voor hun partner, familielid of een van de andere kinderen. Misschien zijn ze zelf ziek of hebben ze te maken met verslaving. En wat te denken van een echtscheiding? Dit zijn maar een paar voorbeelden van de levensuitdagingen waar sommige ouders mee worstelen.
Vergeet vooral ook niet dat aan hún emotionele behoeften vaak ook niet voldaan is. Het is moeilijk je kind iets te geven wat je zelf niet hebt gehad. Het hoeft dus niet zo te zijn dat je ouders volledig afwezig moeten zijn of opgeslokt moeten worden door hun eigen problemen om emotioneel verwaarloosd te worden.
Fysieke én emotionele behoeften
Aan veel van je behoeften is voldaan: je had een dak boven je hoofd, een school om naartoe te gaan, genoeg eten op tafel, de mogelijkheid om te spelen, nieuwe schoenen om aan te trekken. Ja, aan deze fysieke behoeften is voldaan, maar dat betekent niet dat er aan je emotionele behoeften werd voldaan.
Welk probleem je ouders ook hebben, hun aandacht ging daarnaar uit en dat ging ten koste van jouw emotionele behoeften. Ze waren niet in staat om je gevoelens op te merken of erop te reageren.
Onzichtbare pijn
Opgroeien met gevoelens die niet worden erkend en waar de belangrijkste mensen in je leven niet op reageren heeft verwoestende effecten. Opmerkelijk genoeg weten veel kinderen niet eens dat ze iets verschrikkelijks meemaken…
Dat komt omdat het onzichtbaar is. Het gebrek aan emotionele erkenning en bevestiging is wat er niet is. Je voelt je ongezien en ongehoord – onzichtbaar – terwijl deze onzichtbare kracht zich verschanst in je. Steeds weer werk ik met deze onzichtbare kinderen, die nu volwassen zijn, en merk ik iets schrijnends op. Niet alleen voelden ze zich onzichtbaar in hun ouderlijk huis, maar ze behandelen zichzelf ook alsof ze onzichtbaar zijn.
Als je je onzichtbaar voelt, ben je geneigd je onzichtbaar te gedragen. En als je je onzichtbaar gedraagt, word je eigenlijk onzichtbaar voor anderen. Gewend als je bent aan het gevoel ongezien en ongehoord te zijn, leef je met het gevoel dat je er niet toe doet.
Je bent iemand die gelooft niet belangrijk te zijn. Iemand die niet in contact staat met zijn emoties, die niet gelooft dat zijn gevoelens ertoe doen. Je gelooft dat jijzelf er niet toedoet. Je drukt je behoeften, verlangens en passies naar beneden. Je hebt het gevoel aan de buitenkant te staan.
Lasten verlichten
Terugkijkend op hun kindertijd hebben veel onzichtbare volwassenen een gevoel van liefdevol respect en empathie voor hun ouders. Ze zagen wat hun ouders moesten doorstaan. Ze wisten hoe hard hun ouders gewerkt hebben om voor hun gezin te zorgen.
In die tijd hebben deze kinderen misschien zelfs geprobeerd om een deel van de ouderlijke taken op zich te nemen om de last van hun ouders te verlichten. Ze kookten misschien zelf, maakten het huis schoon of zorgden voor hun jongere broertjes en zusjes.
Deze kinderen leerden hoe ze de last voor hun ouders konden verminderen. Het antwoord was om zo weinig mogelijk behoeften te hebben, om onzichtbaar blijven om de last niet te verzwaren.
Verberg jij jezelf?
Denk jij dat je een onzichtbaar kind was en nu nog steeds onzichtbaar bent? Ik wil dat je nadenkt over de manieren waarop je jezelf verborg.
Heb je je ouders niet verteld wanneer je gepest werd of ruzie had met vrienden? Hield je je moeilijkheden op school voor je? Heb je nagelaten belangrijke prestaties of problemen te delen? Misschien was je bang dat je ouders zich slechter zouden voelen als je goed nieuws zou brengen. Of je wist diep vanbinnen dat het niet veilig was om emoties te delen met je ouders.
Herken je je in deze voorbeelden? Je bent dan opgegroeid met het leren verbergen van je gevoelens en behoeften. Je gevoelens vormen de kern van wie je bent als mens. En dus, door je gevoelens te verbergen, heb je uiteindelijk geleerd om je ware zelf te verbergen. Door verborgen te blijven, was je niet in staat om gezien en gekend te worden.
Compassie voor jezelf
Er is sprake van emotionele verwaarlozing als je ouders je gevoelens niet genoeg opmerkten, er niet genoeg aandacht aan besteedden of er niet genoeg op reageerden toen ze je opvoedden. Het is niet iets dat je overkomt. Het is iets dat niet gebeurt. Het is subtiel, moeilijk herkenbaar en onzichtbaar.
Er zijn zoveel redenen waarom je ouders je niet de emotionele aandacht konden geven die je nodig had, maar die redenen doen er niet toe. Het enige dat telt is dat er niet op de juiste manier met jouw gevoelens werd omgegaan.
Weten dat je ouders het moeilijk hadden verandert niets aan het feit dat jij de blijvende gevolgen van emotionele verwaarlozing in je kindertijd hebt overgehouden.
Natuurlijk is het fijn als je compassie hebt voor de pijn en opoffering van je ouders. Maar ik wil dat je vandaag compassie voor jezelf hebt. Jij kreeg als kind niet wat je nodig had en verdiende. Nu leef je met de onbedoelde gevolgen van de emotionele verwaarlozing van je kindertijd.
Zichtbaar worden
Met deze drie stappen word je weer zichtbaar.
- Accepteer dat je een leven lang aan erkenning en validatie mist en dat het op geen enkele manier jouw schuld is.
Volwassenen die leven met de nasleep van emotionele verwaarlozing in hun kindertijd lopen door de wereld met het idee dat ze niet zo waardevol of belangrijk zijn als ieder ander.
Dit is gewoon niet waar. Maar de boodschappen die je van emotionele verwaarlozing in je kindertijd meekrijgt, zitten diep en herinneren je er ten onrechte aan: ‘Jij doet er niet toe’ en ‘Jouw gevoelens en behoeften zijn niet belangrijk.’
- Geef jezelf de emotionele erkenning en bevestiging die je hebt gemist.
Het is tijd om aandacht te gaan besteden aan iets belangrijks: jezelf. Stel jezelf elke dag, meerdere keren per dag, deze vragen:
- Wat voel ik op dit moment?
- Wat heb ik nodig?
- Is er iets dat ik wil?
- Wat denk ik?
- Wat is mijn mening daarover?
Deze vragen zullen je helpen jezelf te zien voor wie je werkelijk bent. Dit zal er uiteindelijk voor zorgen dat anderen jou ook kunnen zien en kennen.
- Bevrijd jezelf van de strijd van je ouders.
De strijd van je ouders is niet die van jou. Dit kan verwarrend zijn, omdat je geleerd hebt een deel van hun last te dragen. Maar het leven van je ouders is hun leven. En jouw leven is van jou.
Begin met het scheiden van wat van je ouders is en wat van jou is. Je zult er versteld van staan hoeveel lichter je je voelt als je je realiseert dat je de meeste dingen die je al zo lang met je meedraagt niet meer hoeft te dragen.
Ruimte innemen
Als je dit belangrijke werk doet, zul je merken dat je door de wereld loopt met je hoofd omhoog, wetende dat je ruimte inneemt. Dat verdien je.
In plaats van de emotionele verwaarlozing uit je kindertijd die je influistert om klein en onzichtbaar te blijven, hoor je je eigen stem. Deze stem herinnert je eraan dat je belangrijk bent, dat je ertoe doet. Dat je geboren bent om gezien en gekend te worden.
Ongekende gevoelens
Ben jij emotioneel verwaarloosd? In ‘Ongekende gevoelens’ van Jonice Webb leer je de emotionele bagage vanuit je relatie met je ouders (en hun relatie met hun ouders) te herkennen en het patroon van ongekende emoties te doorbreken.
Lees ook deze artikelen over emotionele verwaarlozing van Jonice Webb:
- Emotionele verwaarlozing in je jeugd: zo kun je als volwassene veilig omgaan met je ouders (bescherm jezelf!)
- Emotionele verwaarlozing in je jeugd: hoe dit een schaduw werpt over jouw geluk (+ stappenplan hoe je weer levensvreugde ervaart)
- Verdoofd, leeg en eenzaam als man? 5 dingen die je als emotioneel verwaarloosde man moet weten
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
