Wat is er mis met aardig zijn? Wanneer wordt zorgzaamheid ongezond en codependent?
Door Terri Cole
Wanneer je graag anderen helpt en verzorgt, kan dit doorslaan naar ongezond gedrag ten koste van jezelf. Wanneer ben je ‘gewoon’ aardig en zorgzaam en wanneer is het ongezond en codependent? Relatie-expert Terri Cole, auteur van Codependentie, legt het je in dit artikel uit.
We beschouwen onze hulp meestal als ‘gewoon aardig doen’, maar de waarheid is dat er een kantelpunt bestaat waarna de drang ons te mengen in andermans situatie meer over onze behoeften dan over die van hen gaat.
De valkuil van hulp geven
Waar we maar gaan of staan, vaak zijn hoogfunctionerende codependente individuen de geliefden, verzorgers, genezers, niet-werkende moeders en ‘therapeuten’. Als jij je hierin herkent kunnen we er veilig van uitgaan dat jouw hart op de juiste plaats zit. Toch kan het een flinke uitdaging zijn om te aanvaarden dat we voor onze codependente daden – ondanks onze beste bedoelingen – een verborgen agenda hebben.
Als ik het onderscheid tussen ‘zorgzaam’ en ‘codependent’ met mijn cliënten verken, krijg ik steevast te horen: ‘Wat is er mis met aardig zijn?’ Het antwoord is: helemaal niets. Het ‘helpers high’ is zelfs een legitiem fenomeen en gaat over een gevoel van vervulling en welzijn dat ontstaat als je iemand de helpende hand toesteekt.
Het voelt geweldig om de dochter te sponsoren van je beste vriendin die meedoet aan een hardloopwedstrijd voor een goed doel, of je op te geven voor een kookbeurt bij een dierbare die herstellende is van een operatie. Oprecht gezond, liefdevol en eerlijk geven kan een alomvattend goed gevoel creëren. Maar als je chronisch geeft, doet en overfunctioneert vanuit angst, met het doel bepaalde uitkomsten te sturen, je gewaardeerd, erkend of zelfs geliefd te voelen, is dat eerder disfunctioneel en codependent dan oprecht zorgzaam.
Behulpzaam of codependent?
De beste bedoelingen kunnen bij HFC’s gemakkelijk overgaan in disfunctioneel gedrag. Het kan moeilijk zijn om te zien wanneer geven niet meer binnen de perken is.
We beschouwen onze hulp meestal als ‘gewoon aardig doen’, maar de waarheid is dat er een kantelpunt bestaat waarna de drang ons te mengen in andermans situatie meer over onze behoeften dan over die van hen gaat.
Het concept ‘ziekelijk geven’ – ‘behulpzaam’ gedrag dat onbedoeld contraproductief is – komt oorspronkelijk van psycholoog, onderzoeker en auteur Shawn Meghan Burn. In het kader van haar onderzoek naar de onbedoelde consequenties van disfunctioneel geven schrijft ze: ‘Sommige vormen van helpen en geven veroorzaken ongezonde afhankelijkheden en reduceren het zelfvertrouwen, de competentie en leefstijlen van anderen.’
Als we op een ongezonde manier helpen kunnen we anderen afhankelijk van ons maken en geven we de ondermijnende boodschap af dat ze hun eigen zaken niet kunnen behartigen.
Een voorbeeld
Laat het volgende eens op je inwerken. Stel dat je een ouder bent en je volwassen kind altijd geld stuurt om de huur te betalen. Je hulp is op de korte termijn een oplossing voor het cashflowprobleem, maar je draagt ook bij aan een langetermijnprobleem omdat je voorkomt dat je kind de consequenties moet dragen van het feit dat het niet met geld kan omgaan. Als hij of zij de druk van roodstaan niet voelt of de huurbaas niet om uitstel van betaling hoeft te smeken, wordt je kind niet gemotiveerd om zelf financieel volwassen te worden.
Langdurig verantwoordelijkheid nemen voor een situatie die in feite jouw zaak niet is, zal het zelfvertrouwen en zelfrespect van die ander uithollen.
Waarom gebeurt dit?
Waarom storten we ons in ongezond hulpgedrag? Veel cliënten zeiden dingen als: ‘Ik zie mezelf als een dienstverlenend iemand. Dit is hoe ik ben’, of ‘Ik vind het fijn om nodig te zijn.’ Maar nu komt het: als we anderen onze hulp opdringen, gaat het dan om hen? Of doen we dat om ons waardevol en oké te voelen? Andere mensen hebben het recht om fouten te maken, te falen, niet te doen wat wij vinden dat ze zouden moeten doen.
Zelfonderzoek: wanneer is je hulp ongezond?
Als je betwijfelt of je vriendelijkheid, generositeit en zorg oprecht zijn of als je vermoedt dat je manier van helpen raakt aan codependentie, denk dan na over de volgende vragen:
• Help ik omdat ik dat wil of omdat ik me verplicht voel?
• Steek ik veel tijd in me zorgen maken over andermans problemen?
• Voel ik me onrustig, nutteloos, leeg als ik niet aan het helpen ben?
• Geef ik ongevraagd advies?
• Help ik op manieren die mijn welzijn en zelfgevoel negatief beïnvloeden?
• Zijn mijn relaties ongelijkwaardig omdat ik het moeilijk vind om te ontvangen?
• Stimuleer ik onafhankelijkheid of afhankelijkheid met mijn geven?
• Faciliteer ik of help ik?
Gebruik je antwoorden om te inventariseren waar ongezond helpen (codependentie) in je relaties speelt. Hoe beter je jouw unieke omgangsstijl kent, des te makkelijker je kunt beslissen waar je je tijd en aandacht op wilt richten. Onthoud dat zelfkennis de basis van je heling en herstel is.
Fragment uit: Codependentie
Codependentie
Herken je je in de extreme zorgzaamheid ten koste van jezelf? Ontdek met ‘Codependentie’ van Terri Cole hoe je kunt stoppen met jezelf te verliezen in de behoeften van anderen, zodat je jezelf op de eerste plaats kunt zetten.
Lees verder over codependentie:
- 8 kenmerken van (hoogfunctionerende) codependentie: herken jij je hierin?
- De 18 signalen van codependentie: zo weet jij of je in een ongezonde relatie zit
- Voel jij je vaak ondergewaardeerd en leeggezogen? Misschien zit je in een codependente relatie!
