Zitten jij en je partner vast in een ‘ouder-kindrelatie’? Dit zijn de signalen (+ oplossing)
Door Susanne Hühn
Wil je meer verbinding met je partner of heb je het idee dat jullie vaak langs elkaar heen praten? Dan kan het zijn dat iemand de ouderrol op zich heeft genomen in de relatie. Susanne Hühn, psychotherapeute en auteur van Het innerlijke kind in je relatie, vertelt in dit artikel hoe je die ouderrol los kunt laten én hoe je kunt transformeren tot een volwassene in de relatie.
Overal waar je ‘hij’ of ‘zijn’ leest, kun je ‘zij’ of ‘haar’ lezen.
Wanneer een van beiden vanuit het innerlijke kind handelt (met al zijn kwetsbaarheid, noden en kinderlijke aanspraak op aandacht en erkenning voor je staat) je bijna niet anders kunt dan de zorg op je nemen. Het kan zijn dat je woedend, agressief, moe of gespannen bent, toch reageert een oorspronkelijk deel van je hersenen en begint zich om de ander te bekommeren, of je nu wilt of niet.
Ben jij het innerlijke kind in de relatie?
Waaraan herken je of het innerlijke kind de teugels voert?
- Je bent gevoeliger dan past bij de situatie.
- Je voelt aan dat je in een situatie niet erg constructief reageert.
- Je bent niet in staat verstandig te handelen, en je sluit je innerlijk af of wordt agressief en reageert aanvallend.
- Merkwaardige angsten dienen zich aan.
- Je verliest het gevoel voor je midden, het gevoel dat je vast en stabiel in de wereld staat en innerlijk aanwezig bent.
- Je gedachten tollen en je probeert de situatie op een of andere manier te controleren en meester te worden.
- Je voelt schaamte of de irrationele angst te worden verlaten. Je bent niet in staat je los te maken uit een onaangename situatie, maar voelt je afhankelijk van je partner.
Het verschil tussen volwassen-ik en het kind-ik
Niet altijd zijn de angsten om te worden verlaten de angsten van het innerlijke kind. Vaak schaam je je zonder in het innerlijke kind te zijn, of je voelt je aangevallen, wordt agressief of bent afhankelijk. Het verschil is dat je, als je in je volwassen ik bent, echte oplossingen vindt en je jezelf emotioneel vaak snel weer in de hand hebt. Als je in het kind-ik (innerlijke kind) bent, is dat niet mogelijk; dan raak je je hoofd kwijt, ben je niet tot handelen in staat en begin je jezelf, je gevoelens en de situatie te controleren en te mijden, in plaats van het op te lossen. Je stelt jezelf en anderen gerust, verzint uitvluchten voor jezelf en je partner, wordt agressief, vlucht in abstracte gedachtebouwsels, in plaats van te kijken naar wat er werkelijk aan de hand is.
Als je jezelf daarin herkent, dan wordt het tijd te aanvaarden dat je innerlijke kind wellicht bezig is en probeert je zaken te behartigen, niet de volwassen man of vrouw. Waardoor komt dat? Doordat je wellicht helemaal niets anders kent. Omdat je bang bent voor de verantwoordelijkheid voor jezelf, co-afhankelijk bent, of omdat je op een andere manier geen relatie aankunt. Want wanneer je partner steeds maar weer vanuit het ouder-ik reageert, je controleert, bevoogdt en beschaamt, bestraft wanneer je je tegen zijn wil verzet, beloont wanneer je ‘braaf’ bent, dan moet je de relatie misschien verlaten, tenzij hij zijn gedrag verandert.
Maar zover zijn we nog lang niet. Wanneer jij ophoudt vanuit het kind-ik te voelen en te handelen, dan kan de ander eindelijk opgelucht het ouder-ik afleggen. Andersom geldt hetzelfde: wanneer jij ophoudt de mama of de papa te spelen, hoezeer de ander je daartoe ook uitnodigt of lijkt uit te nodigen, dan moet hij de stap naar de eigen verantwoordelijkheid zetten, of het gaat op den duur mis.
Wat als je beiden vanuit het innerlijke kind handelt?
Handelen jullie allebei vanuit het innerlijke kind dan zal een van jullie tweeën meestal inschikkelijker worden, sneller overgaan in het volwassen-ik of ouder-ik en de dingen ogenschijnlijk weer in orde brengen. Maar in feite is er niets opgelost. Jullie leven in een schijnbaar levendige, maar in werkelijkheid emotioneel dramatische relatie, waarin groei nauwelijks mogelijk is. Dat betekent dat jullie slechts weinig echte beslissingen nemen die jullie beiden betreffen.
Jullie kunnen vast uitstekend voor jullie fysieke kinderen zorgen, maar als het om jullie tweeën gaat, om wat je van het leven verlangt, dan ontaarden de gesprekken in een machtsstrijd, waarin jullie elkaar ervan beschuldigen afstand te nemen van wat zich aandient, in plaats van in ware oprechtheid helder te communiceren. Jullie nemen niet de verantwoordelijkheid voor jullie diepste wensen en behoeften en leggen die niet duidelijk aan de ander voor, maar jullie draaien eromheen en hopen dat de ander op de een of andere manier merkt wat er speelt. En jullie mokken onderhuids; in het slechtste geval gedragen jullie je passief-agressief.
Het geldt ook andersom. Wanneer een van jullie beiden vanuit het belerende en meestal ook plezier bedervende ouder-ik functioneert, dwingt hij de ander bijna in de kinderrol, wat ook de bedoeling is; je hebt gewoon wat meer controle wanneer je de ouderrol aanneemt. Kijk in dit geval alsjeblieft eens goed naar je innerlijke kind. Want het is dit gekwetste innerlijke kind dat bang is voor controleverlies.
De ouder-ik en kind-ik in de praktijk
Te veel theorie, daarom nu een praktijkvoorbeeld. Al maanden is er in je huis een plek die niet af is, laten we zeggen een opgebroken stuk vloer, dat volgens jou opnieuw moet worden betegeld. De oude tegels waren kapot en zijn zorgvuldig verwijderd. In plaats daarvan ligt er al jaren een stuk spaanplaat. Je wilt een vakman bestellen voor een definitieve oplossing, maar je krijgt steeds te horen: ‘Laat maar, dat is mijn zaak, ik zorg er wel voor.’ Oké, denk je; je wilt je er niet in mengen, maar op een dag rukt je partner de spaanplaat van de vloer.
Hij heeft grote plannen, een hardhouten vloer voor de entreehal. Hij maakt een ijverige en tevreden indruk. Maar wat doe jij? ‘Hardhouten vloer?’ vraag je kritisch en vol twijfel. ‘Waren wij niet tegels overeengekomen?’ Dat waren jullie echter niet. Jij had dat voorgesteld en hij had het niet tegengesproken, maar dat is geen ja! Hoe je je voorstel ook hebt verwoord, op je partner kwam het over als stond daar de eeuwig vittende moeder of de altijd ontevreden vader in de deuropening. Het innerlijke kind van je partner wordt verdrietig en ook bokkig, maar hij geeft nog niet op. Hij haalt de overgebleven tegels uit de kelder en legt ze neer. Hij is wel beledigd, maar doet zijn best om het je naar je zin te maken. Maar jij denkt: dezelfde tegels? En weer grijp je in, misschien een beetje spottend of mopperend, al naargelang je jezelf als kind hebt gevoeld.
‘Goed, we rijden naar de bouwmarkt en kijken welke tegels jij wilt’, zegt hij en daarmee komt hij je tegemoet. Maar jij bent er zeker van dat jullie het bij de bouwmarkt toch niet eens zullen worden. Je kent die strijd al en hebt heel andere ideeën dan hij. Jullie hebben hierover nooit gesproken en kennen elkaars voorkeur en het waarom niet eens. En om al deze redenen word je ter plekke moe en zeg je dat je niet kan. Hij ruimt de tegels weer op en legt de spaanplaat terug op zijn plaats. Hij is woedend, beledigd en koppig. Omdat hij jouw voorstellen net zo hard afslaat als jij de zijne, komen jullie niet tot een oplossing.
Een gekwetst innerlijk kind
Laten we ervan uitgaan dat beiden in een gezellig huis zijn geïnteresseerd. Zij zijn echter niet gewend (of hebben het opgegeven) met elkaar te overleggen om tot een gezamenlijke oplossing te komen. Waarom niet? Welnu, ergens in de discussie over de inrichting van het gemeenschappelijke huis is er een kritisch en verfoeilijk ouder-ik binnengeslopen en heeft het innerlijke kind van de partner, en ook dat van zichzelf, gekwetst, maar is nooit ontmaskerd. Er zijn vele redenen waarom een paar ophoudt met elkaar te praten. Maar de oorzaak is altijd dezelfde: een van hen spreekt altijd vanuit het afkeurende of controlerende ouder-ik (zo wordt het in elk geval gevoeld) en de ander glijdt af in het kind-ik. Of een van beiden zit al in het kind-ik en dwingt daardoor de ander in het verzorgende ouder-ik, in plaats van naar elkaars problemen te luisteren.
Oefening: de innerlijke reis
Stap 1: Erkennen wat er aan de hand is
Een oplossing is niet altijd even makkelijk te realiseren, want de wachter aan de eerste poort is de duistere draak van de ontkenning. Hij beschermt het innerlijke kind tegen verdere trauma’s, doordat hij je niet toestaat te voelen wat je voelt. Wat de donkere draak echter niet weet, is dat je nu volwassen bent. Je hebt nu heel andere mogelijkheden om met de dingen om te gaan. Jou staat gereedschap ter beschikking, met behulp waarvan je greep hebt op je leven en kunt verdragen wat je allemaal voelt (ja soms betreft het verdragen) en jezelf kunt troosten en beschermen.
Stap 2: de innerlijke reis
Stel je de eerste poort visueel voor. Je neemt de duistere draak waar die de poort bewaakt. Besluit nu of je bereid bent door de poort te gaan, hoewel je op dit moment nog niet weet hoe. Als je hebt besloten het tegen de draak op te nemen, dan ga je op hem af. Hij snuift en spuugt vuur. Jij hebt een instrument in handen, waarmee je hem kunt kalmeren. Het is een symbool dat jullie hebben afgesproken. Jij zou op een bepaalde tijd naar hem toekomen en jullie hebben afgesproken dat je hem dan het symbool zult tonen, opdat de draak weet dat de genezingsreis naar jezelf begint. Kijk dus welk symbool je hebt meegenomen en laat het hem zien. Je hoeft het niet te begrijpen. Je onderbewustzijn werkt met innerlijke beelden en symbolen.
De duistere draak herkent het teken en omdat hij in dienst staat van jouw ziel, kalmeert hij en maakt de weg door de poort vrij. Op een dag zul je misschien begrijpen wat jouw relatie met het symbool inhoudt, misschien voel je het al aan. Maar het gaat erom dat de duistere draak het kent, want alleen dan doet hij een stap opzij. Je kunt hem als je wilt bedanken voor het bewaken van de poort, en er dan doorheen lopen.
Mijn symbool is bijvoorbeeld een kapotte wekker. Daaraan herkent deze en elke volgende duistere draak dat de tijd voorbij is. Vraag niet naar het waarom van jouw symbolen; zij werken heel diep in de hersenstam. Voel ze; je verstand hoeft ze niet logisch te vatten. Waarnemen van de dingen is in de ontwikkelingsgeschiedenis veel ouder dan begrijpen en gaat daaraan altijd vooraf. Anders ontstaat er geen echt begrijpen, maar slechts een gedachteconstructie. En daarvan hebben we er al veel te veel. Zij beletten het echte denken. Het is niet erg als je nog geen oplossing hebt gevonden, we zijn net op weg. De eerste horde is de moeilijkste. Van daaruit gaan we verder.
Dit is een bewerkt fragment uit Het innerlijke kind in je relatie van Susanne Hühn.
Het innerlijke kind in je relatie
Iedereen merkt wel eens dat een partner oude patronen oproept. Wanneer je innerlijke kind de boventoon voert, activeer je het oudergedeelte in de ander en andersom. In een evenwichtige liefdesrelatie spelen de partners de hoofdrol, niet het innerlijke kind of de ouders. Hoe doorbreek je deze patronen? Wat betekent het om een volwassen relatie te hebben? Je leest het in dit boek.
Lees ook de onderstaande artikelen:
De zeven poorten naar de genezing van je innerlijke kind
Waarom het innerlijke kind zo belangrijk is in relaties
Trauma: waarom het belangrijk is om je innerlijke kind, je voorouders en verloren delen van jezelf te helen
Susanne Hühn is fysio- en psychotherapeute. Ze begeleidt mensen vanuit een holistische visie em gebruikt daarnbij spirituele therapievormen uit o.a. Chinese tradities, sjamanisme en boeddhisme.
