Laten we meer aandacht hebben voor positiviteit, voor wat ons ontspant en waar we van genieten. Jouw lichaam heeft twee systemen: een om te genieten en een om te verdedigen. Oftewel: een om te ontspannen en een om actief te zijn. In de westerse anatomie wordt het systeem om te ontspannen de parasympathicus of het parasympathisch zenuwstelsel genoemd. En het actieve systeem is het orthosympathisch zenuwstelsel, kortweg de sympathicus. Om ze te onthouden naar hun functie heb ik een ezelsbruggetje bedacht: para staat voor paracetamol, dus het parasympathische zenuwstelsel is voor ontspannen en relaxen. Anders gezegd: het paracetamollen zenuwstelsel. En orthosympathisch onthoud ik aan het woord orthodontist, die man of vrouw die met tangen in je mond zit en pijn veroorzaakt.
De centrale regelneef met twee takken
Deze twee zenuwstelsels vormen samen het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel is een enorm belangrijk orgaan in ons lichaam: het verbindt en coördineert alle essentiële en onbewuste processen en taken. Samen met het hormoonstelsel houdt het de omstandigheden in ons lichaam, ons inwendig milieu, op peil. Elk orgaan van ons lichaam heeft een tak van beide systemen: zo heeft het met ons denken in de hersenen te maken, maar ook met de vitale organen in onze borst en buik. De twee zenuwstelseltakken verbinden zogezegd alles met alles.
Ze zijn de centrale regelneef, met, simpel gezegd, twee hoofdtaken:
- je actief maken,
- je weer tot rust brengen.
De (ortho)sympathicus coördineert actie, reageert alert en waakzaam in geval van gevaar. Het is ons gaspedaal.
De parasympathicus coördineert ontspanning, lust en rust, regenereert het lichaam. Het is ons rempedaal.
Lichaam in balans
Beide systemen wisselen elkaar idealiter, naar behoefte en onder invloed van onder andere daglicht, af en houden ons daarmee in balans. Het orthosympathisch zenuwstelsel regelt stress door het responsmechanisme van vechten of vluchten. Artsen en onderzoekers hebben er veel kennis over.
De parasympathicus echter is even belangrijk, zo mogelijk nog belangrijker in onze tijd van stress en hectiek. Gek genoeg weten artsen hier veel minder over, omdat er vreemd genoeg veel minder onderzoek naar is gedaan. Moderne artsen leren niet zo veel over de parasympaticus. Dit is wel verklaarbaar: de christelijke moraal heeft lange tijd de scepter gezwaaid over de geneeskunde, en doet dit in landen als Amerika nog steeds. De parasympaticus hangt nauw samen met onze seksualiteit, en dit is niet het onderwerp dat in christelijke kringen ongedwongen en vrij besproken kon en kan worden. Seksualiteit was en is vaak nog steeds iets wat liever onder het tafelkleed wordt weggeschoven.
Genot en seksualiteit
Het parasympathische heeft namelijk de verantwoordelijkheid om fijne gevoelens van genot, ontspanning en rust in het lichaam te coördineren en te helpen handhaven. De parasympathicus is dus de tegenhanger van het drukke, opgefokte, nimmer tot rust komende orthosympathische zenuwstelsel. Het paracetamollen zenuwstelsel regeert ons lichaam en onze geest door gevoelens van mildheid, liefde en ontroering te reguleren. Het is via het heiligbeen verbonden met onze geslachtsklieren. Zo is seksuele beleving dus direct gerelateerd aan ontspanning en ont-stressen; via het parasympathische rempedaal worden gevoelens van genegenheid, liefde en rust gebruikt om het bewustzijn en het lichaam te relaxen. De parasympaticus werkt ook nauw samen met de zintuigen en gebruikt zintuiglijke informatie om ontspanning in het lichaam op te wekken. Daarnaast is het verbonden met je vitale organen zoals je hart. Vandaar worden gevoelens van liefde, maar ook eenheid en acceptatie door de parasympathicus opgewekt en door het lichaam verspreid.
De centrale gevoels-as
De parasympathicus kunnen we eigenlijk beschrijven als de centrale gevoels-as, omdat
- deze gevoelens opwekt, voornamelijk positieve gevoelens;
- ze centraal door het lichaam loopt;
- ze opdrachten geeft aan bijvoorbeeld hormoonklieren om meer aangename hormonen te produceren. Dhea is bijvoorbeeld zo’n stofje dat je een prettig gevoel geeft. Oxytocine is een ander hormoonstofje dat sluimerend in je lichaam ligt te wachten totdat het geactiveerd wordt.
Als je bijvoorbeeld op een prettige manier wordt aangeraakt, in een massage of tijdens het liefdespel, wordt het hormoon oxytocine vrijgegeven. Ook cortisol en serotonine spelen een rol en geven op hun beurt positieve gevoelens van ontspanning, genot en welbehagen af. Het is uitermate belangrijk om deze fases van inspanning en welbehagen te hebben, niet alleen omdat het gewoon fijn is, maar ook omdat de parasympathicus in die fases de stofwisseling en de celvernieuwing stimuleert. Het zorgt ervoor dat je lichaam in tijden van aangename rust weer opgebouwd wordt en reserves aanvult, door bijvoorbeeld de bloedcirculatie en het immuunsysteem op de juiste manier te stimuleren.
De parasympathicus: je rempedaal
Samengevat is de parasympathicus, ons rempedaal. Deze bestaat uit drie delen:
- een deel ontspringt in de regio van de keel en heeft vertakkingen naar je zintuigen;
- een ander deel ontspringt aan het heiligbeen, het bot in de onderrug dat verbonden is met de onderste helft van de ruggenwervel en het bekken;
- het derde, de nervus vagus, gaat naar de meeste van je vitale organen in de romp.
Deel 1 en 2 verzamelen informatie, deel 3 geeft informatie af.
Heb je weleens een kat geaaid? Een kat laat zich graag op twee plekken eindeloos kroelen: onder zijn kinnetje (in de hals) en vlak voor zijn staart. Hij duwt dan zijn onderrug tegen je hand aan. Dit zijn precies de gebieden die ook bij ons mensen evolutionair gezien met genot en ontspanning in verbinding staan. Enerzijds genieten de zintuigen, waarvan de meeste zich bevinden in de omgeving van onze hals (keel, mond, oren, neus) van dingen die we lekker vinden, van wat we graag zien, proeven, horen en ruiken. Anderzijds geven de geslachtsorganen bij seksuele activiteit een teken dat het goed gaat met ons, dat we genieten en ontspannen zijn. Beide communiceren met vocht en geven het lichaam via het parasympathische zenuwstelsel prikkels en impulsen over de toestand van ons in Musse, genot en ontspanning.
De grote onbekende
In westerse medische boeken is de uitleg van de parasympathicus vaak te droog en doet tekort aan zijn functie. Je komt bijvoorbeeld de volgende beschrijving tegen: ‘een prikkel vanuit de oogzenuw (irritatie) zorgt voor toename van oogvocht en daardoor toename van activiteit in de parasympathicus’. Dit is een bijzonder abstracte uitleg, die geen recht doet aan de diepte van de werking. Want hoe neutraal kun je zoiets als ontroering of liefde omschrijven? Wat er in werkelijkheid gebeurt, is eigenlijk een prachtig proces: doordat je een geliefde ziet, zoals je kind of je partner, krijg je vochtige ogen (toename van de traanproductie), wat via de nervus vagus direct het hart beroert, maar ook prettige hormonen zoals oxytocine doet uitscheiden.
Dan wisten de oude genezers juist veel meer over het rempedaal, ofwel het paracetamollen-zenuwstelsel, te melden. Niet zo gek want de paracetamol bestond nog niet, dus moest je echt wel een goed alternatief hebben! En die boden bijvoorbeeld energie-oefeningen, tantra en meditatie volop! Daarover vertel ik graag meer in een volgende blog.
natuurlijkhsp.nl | boeken – meditaties – zielereizen – trainingen
Dit is een fragment uit Kernbewustzijn van Liz Koch.
Kernbewustzijn
In dit boek neemt Liz Koch je mee in nog meer variaties en oefeningen om je psoas gezond, soepel en vitaal te houden. Dit is het praktische antwoord op de verrassende bestseller Psoas, de spier van de ziel. Het boek is geschreven voor mensen die op zoek zijn naar authentieke beweging. Het is voor hen die beseffen hoe belangrijk het is om in harmonie te zijn met het ritme van Moeder Aarde.
Deze artikelen geven je verder fijne tips en oefeningen om jezelf te beschermen:
Hoogsensitiviteit: meditatie om in slaap te vallen met je beschermengel
Voel jij je kwetsbaar en stromen je emoties over? Zo bescherm jij jezelf
Emotionele zelfbescherming: krijg inzicht in jouw overlevingsmechanisme
Hooggevoeligheid: een oefening om jezelf energetisch te beschermen
Susan Marletta Hart (1971) is een autoriteit op het gebied van hooggevoeligheid. Haar boeken ‘Leven met Hooggevoeligheid, van opgave naar gave’ (2003 Ten Have) en ‘Leven met hooggevoelige Kinderen’ (2013, Ten Have) werden bestsellers. Naast haar schrijfwerk geeft ze cursussen, lezingen, workshops, consulten en trainingen aan professionals.
