Waarom veel zonnebrandcrèmes schadelijk zijn: let hierop voordat je je insmeert
Door Marjolein Dubbers
In deze warme zomer krijg ik weer veel vragen over zonnebrand. Wat is nou een goede zonnebrand die niet je hormoonhuishouding in chaos achterlaat? Rosa Kleve beantwoordt in haar gastblog vele vragen over dit belangrijke onderwerp.
Natuurlijke zonnebrand; zeg dag tegen chemische filters
Zonnen is gezond! Persoonlijk vind ik dat we nogal verkrampt kunnen doen over veilig zonnen. Hiermee gaan we geheel voorbij aan het belang van regelmatig in de zon zitten. Iedereen zou 15 tot 30 minuten per dag onbeschermd in de zon moeten zitten voor een goede aanmaak van Vitamine D; belangrijk voor een gezond immuunsysteem.
Dus sla niet door wat betreft ‘bescherming tegen’ de zon, het is geen vijand ;-). Zo, dat is er alvast uit!
Als je langer in de zon zit, is het natuurlijk belangrijk om je lichaam goed te beschermen. Zelf ben ik helaas uitgerust met een stel melkflessen dus ik weet er alles van: met het kleinste beetje zon kan ik al lelijk verbranden.
Er is een ongelooflijk groot aanbod verkrijgbaar bij drogist, apotheek, natuurwinkel en online. Dus wat te kiezen? Er is ontzettend veel onderzoek gedaan naar zonnebrand, zowel naar de werking als naar de veiligheid van de verschillende ingrediënten. Een gemiddelde fles met een gemiddeld etiket kan ik zelf maar moeilijk interpreteren, dus ik ben op onderzoek uitgegaan.
Op zoek dus naar een natuurlijke zonnebrand die werkt en die geen giftige ingrediënten in zich heeft
Waarom is de kwaliteit van zonnebrandcrème zo belangrijk?
- Je gebruikt er véél van. Om zonnebrandmiddelen effectief te laten zijn, moet je grote hoeveelheden smeren op alle delen van je lichaam die blootgesteld worden aan de zon. Kortom, als je zonnebrandcrème gebruikt, gebruik je veel en regelmatig. Daarom is het extra belangrijk dat het product veilig is, goed beschermt tegen UV-straling en niet leidt tot huidallergieën.
- Het mag niet worden opgenomen in je lichaam. Je huid is je grootste orgaan. Zonnebrandcrème mag uiteraard niet worden opgenomen in je huid, maar moet op je huid blijven liggen.
- Onder invloed van warmte en zon veranderen stoffen. Dit is een hele belangrijke. Van plastic flessen gevuld met water weten we inmiddels wel dat je die onder andere vanwege weekmakers niet in de zon moet laten liggen. Hetzelfde geldt voor zonnebrand.
Zonnebrand in een plastic fles zou je nooit in de zon moeten laten liggen
Minerale filters versus chemische filters
Effectieve stoffen die op je huid blijven liggen, zijn de minerale filters, die meestal zinkoxide en/of titaniumdioxide bevatten. Daarnaast zijn er de zogenaamde chemische filters die vaak bestaan uit octisalate, oxybenzone, avobenzone, homosalate, octinoxate en octocrylene.
Deze chemicaliën zijn hormoonverstoorders die negatieve invloed hebben op onze voortplantingsorganen, de puberteit vertragen, de vruchtbare cyclus veranderen, het aantal spermacellen verminderen en de schildklierfunctie veranderen, blijkt uit onderzoeken onder dieren. Menselijke vrijwilligers voor een groot onderzoek zijn nog niet gevonden.
De chemische filters die je huid moeten beschermen tegen de zon bevatten toxische stoffen die je lichaam langzaam vergiftigen
Andere chemicaliën zoals retinylpalmitaat (ook wel aangeduid als verrijkt met Vitamine A) verhogen je risico op huidkanker. Tumoren en laesies worden onder invloed van de vorm van Vitamine A sneller ontwikkeld bij blootstelling aan zonlicht.
Minerale filters, gebaseerd op zinkoxide, blijken de veiligere en effectievere zonnefilters tegen zowel UVA- als UVB- licht.
Bijna alle zonnebrandcrèmes bevatten chemicaliën die je hormonen ernstig verstoren
Ja, dat lees je goed. Ook ik ben me rot geschrokken van wat ik heb geleerd uit diverse onderzoeken die ik de afgelopen weken heb gelezen.
Dit zijn de ingrediënten die je niet in je zonnebrandcrème wil. Laat je niet misleiden door mooie verkoopverhaaltjes als ‘op basis van biologische kokosolie’ of ‘bevat natuurlijke ingrediënten’, of ‘bevat geen nanodeeltjes’. Ook niet in de zogenaamd gezonde winkels en gezondheidswebsites.
Bepaalde termen, zoals ‘bevat natuurlijke ingrediënten’, wekken de suggestie dat het gehele product ‘dus’ natuurlijk is. Dit is echter zelden het geval.
Loop in een grote boog om de volgende ingrediënten heen:
- oxybenzone
- avobenzone
- octisalate
- ethylhexyl salicylate
- octocrylene
- homosalate (ook bekend onder de namen Homomenthyl salicylate, HMS, HS; 3,3,5-trimethyl-cyclohexyl-salicylate)
- octinoxate
Actieve ingrediënten in zonnebrand: de filters
Het aantal ingrediënten in een zonnebrandcrème is zelden op één hand te tellen. Het actieve ingrediënt in zonnebrand is een filter. Er zijn twee soorten zonnefilters:
- Chemisch filter
- Mineralenfilter
1. Chemisch filter
Bijna alle zonnebrandcrèmes bevatten chemische filters. Vaak worden hiervoor meerdere chemische ingrediënten gecombineerd in één product: oxybenzone, avobenzone, octisalate, octocrylene, homosalate en octinoxate.
2. Mineralenfilter
Slechts een handvol (min of meer bekende) zonnebrandcrèmes bevat een natuurlijk mineralenfilter. In dit geval worden de ingrediënten zinkoxide en/of titanium dioxide gebruikt. Een enkel natuurlijk merk gebruikt een combinatie van deze ingrediënten.
Chemische UV-filters kunnen je hormonen verstoren en/of huidallergie veroorzaken
Oxybenzone spant de kroon voor wat betreft schadelijkheid. En het ergste van alles vind ik persoonlijk: het zit in meer dan de helft van de zonnebrandcrèmes die ik heb bekeken! Buiten oxybenzone laten ook andere chemische filters hormonale verstoringen en huidallergieën zien in verschillende onderzoeken.
Het EWG (1) heeft fantastisch onderzoek gedaan en hun bevindingen in een overzichtelijke tabel gepresenteerd. Als je op zoek bent naar goede en onafhankelijke informatie is dit een heel duidelijke no-nonsense website. Hier de tabel:
Chemische zonnefilters en hormoonverstoring
Oxybenzone verstoort de hormoonhuishouding en wordt gelinkt aan endometriose bij vrouwen en een laag aantal zaadcellen bij mannen. Als oxybenzone je huid binnendringt, werkt het als een oestrogeen in je lichaam. Dit kan allergische huidreacties veroorzaken en een negatieve invloed hebben op de voortplantingsorganen van zowel mannen als vrouwen (NaturalNews (2)).
Andere chemische zonnebrandmiddelen zoals octinoxate vertonen hormoonachtige activiteit en kunnen zelfs de functie van het voortplantingssysteem, de schildklier en zelfs het gedrag veranderen, blijkt uit lab-onderzoek onder dieren.
Een ander veelgebruikt ingrediënt, homosalate, kan oestrogeen, androgeen en progesteron flink verstoren. Blootstelling aan deze hormoonverstorende chemicaliën kan de oorspronkelijke natuurlijke aard van zowel man als vrouw op hormonaal niveau veranderen (NaturalNews).
De EWG is hier ook duidelijk in: niet alleen oxybenzone, maar ook andere chemische filters lijken endocriene verstoorders. Negen onderzoekers uit Denemarken en Zwitserland hebben beschikbare gegevens over hormoonverstoring beoordeeld voor de 3 meestgebruikte chemische filters (oxybenzone, homosalate en octinoxate), 3 minder vaak gebruikte UV-filters (Benzophenone-2, PABA en OD-PABA) en twee Europese ingrediënten (3-BC en 4-MBC) (Krause 2012 (3)).
Endometriose, minder vruchtbaar, schildklierproblemen; de gevolgen van chemische filters op onze hormoonhuishouding zijn enorm groot.
Verstoring van voortplantings- en schildklierhormonen
Zij rapporteren dat een groot aantal onderzoeken heeft aangetoond dat de chemische stoffen de voortplanting en ontwikkeling van dieren en cellen beïnvloeden, doordat de voortplantings- en schildklierhormonen verstoord of beschadigd raken. Overigens geven deze negen onderzoekers aan dat het bewijs in diverse onderzoeken wat van elkaar afweek, dus generaliseren van conclusies is (nog) niet mogelijk.
Onderzoek onder dieren laat onder meer een lager aantal zaadcellen en sperma-afwijkingen zien na blootstelling aan oxybenzone en octinoxate en een vertraagde puberteit na blootstelling aan octinoxate.
Onlangs meldden Deense onderzoekers dat 8 van de 13 chemische zonnebrandcrème-ingrediënten die zijn toegestaan in de VS de calciumsignalering van mannelijke zaadcellen aantastten, waardoor de onderzoekers suggereerden dat de mannelijke vruchtbaarheid kan zijn verminderd na blootstelling aan deze chemische stoffen (Endocrine Society 2016).
Wat zijn de effecten van gecombineerde chemische UV-filters?
De enkelvoudige chemische UV-filters zijn uitvoerig getest, maar niet in de ontelbare varianten van combinaties waarin zij bestaan. Maar ik kan me goed voorstellen dat een combinatie van hormoonverstorende stoffen in één en dezelfde zonnebrand er niet beter op wordt. Ook kan je je voorstellen dat maar weinig vrijwilligers zich ervoor willen lenen om zich bloot te stellen aan chemische combinaties voor onderzoeksdoeleinden. En toch… doen we het privé kennelijk elke zomer, check de ingrediënten van je zonnebrand maar eens.
Zijn mineralen UV-filters wel veilig?
Minerale zonnefilters zijn gemaakt van zinkoxide en/of titaandioxide, meestal in de vorm van nanodeeltjes. Hierboven kun je zien dat minerale zonnefilters door de EWG een stuk beter worden gewaardeerd dan chemische filters voor wat betreft veiligheid.
De EWG (4) zegt het volgende over zinkoxide en titaandioxide:
- Ze bieden een sterke bescherming tegen de zon met slechts weinig problemen voor de gezondheid.
- Ze breken niet af in de zon.
- Zinkoxide biedt goede bescherming tegen UVA-stralen. Titaniumoxide wat minder, maar beter dan de meeste andere actieve ingrediënten.
Maar let op de nanodeeltjes
Zonnebrand met een filter gebaseerd op zinkoxide laat een flinke witte film achter op je huid. Dat vinden we natuurlijk niet zo’n fraai gezicht dus daar probeert de industrie iets op te vinden. En dat is gelukt: fabrikanten verkleinen de grootte van de moleculen, ook wel nanotechnologie genoemd.
Nanodeeltjes smeren gemakkelijker uit, waardoor er minder snel een wit laagje achterblijft op je huid.
Van nanodeeltjes wordt gezegd dat deze in je huid kunnen binnendringen. En sommige studies laten zien dat er aanzienlijke negatieve gezondheidseffecten optreden door de absorptie van nanodeeltjes. Inmiddels zijn er veel bedrijven die adverteren met claims als nano-vrije zinkoxide of nano-vrije titaniumoxide. Helemaal eerlijk is dat niet, want hoewel de omvang van de deeltjes per fabrikant verschilt, zijn en blijven het nanodeeltjes, kleiner en groter weliswaar, maar nog steeds erg ‘nano’. Zelf heb ik het idee dat er dus nog enorm creatief wordt gespeeld met marketingleuzen door de cosmetische industrie.
Het is in Nederland geen verplichting om op de verpakking uitspraken te doen over de aard van de nanodeeltjes, zoals grootte, vorm, oppervlakte en coating.
Het lijkt wat betreft nanodeeltjes bijna onontkoombaar voor de fabrikant: de vorm en de grootte van de deeltjes is sterk van invloed op de zonbescherming. Hoe kleiner de deeltjes, hoe beter de UVB-bescherming, maar hoe slechter de UVA-bescherming.
Fabrikanten van minerale zonnebrand zoeken naar evenwicht: kleine deeltjes zorgen voor een grotere transparantie en grotere deeltjes bieden een grotere bescherming.
Andere toevoegingen in zonnebrand om op te letten
Vitamine A – Retinylpalmitaat
Vitamine A klinkt best lekker in je zonnebrand, toch? Niets is minder waar. Het is weer de EWG (5) die de benodigde onderzoeken heeft verzameld. Deze vorm van vitamine A is schadelijk voor je huid.
Uit diverse onderzoeken blijkt dat er meer huidtumoren en huidletsel ontstaan bij dieren die zijn behandeld met retinylpalmitaat en die vervolgens zijn blootgesteld aan de zon.
Als deze vorm van vitamine A in contact komt met UV-licht, dan ontstaan er vrije radicalen die genetische veranderingen teweegbrengen, die het risico op kanker verhogen. Dagelijks gebruik van retinylpalmitaat door zwangere vrouwen is ook giftig voor de ontwikkeling van de baby. Het wordt geassocieerd met zwelling van de hersenen, ontwikkelingsstoornissen, cellulaire veranderingen en orgaan-toxiciteit.
Parabenen
Parabenen zitten in veel producten voor lichaamsverzorging en dus ook in zonnebrandproducten. Parabenen worden vaak gebruikt als conserveermiddel. Er zijn zo’n 18 verschillende soorten maar je kunt ze gemakkelijk herkennen op de ingrediëntenlijst, omdat zij altijd het woord parabenen (paraben) in hun naam hebben staan.
Parabenen zijn gevaarlijke hormoonverstoorders. Ze worden geassocieerd met onvruchtbaarheid, abnormale ontwikkeling van de testes, overgewicht, astma, allergieën, goedaardige tumoren van de uterus of het spijsverteringskanaal en borstkanker (Environmental Medicine (6)).
Kokosolie is géén zonnebrand
Pas op voor informatie van de alternatieve gezondheidsites die kokosolie promoten als een veilig alternatief voor zonnebrandcrème. Dit soort sites blijven vertellen dat kokosolie ervoor zorgt dat je een gezond kleurtje krijgt van de zon en bovendien voldoende vitamine D, zonder het risico van verbranden. Maar dit is niet waar. Kokosolie voorziet in geen enkele SPF (sun protection factor). Dus: jezelf insmeren met kokosolie alvorens de zon in te gaan beschermt je geen spat beter dan geen enkele zonnebescherming gebruiken.
Zonnebescherming van binnenuit: astaxanthine
Hoera! Er is een zonnebescherming van binnenuit, genaamd astaxanthine. Astaxanthine is een extreem krachtig antioxidant gebaseerd op algen. Het staat bekend om het stimuleren van de natuurlijke weerstand van de huid tegen zonnebrand. Sommige zonnefilters proberen voorzichtig het gebruik van astaxanthine als ingrediënt om je huid te beschermen tegen schade.
Wat is Astaxanthine? Astaxanthine is een carotenoïde. Er zijn twee groepen:
- carotenen, die bestaan uit koolstof en waterstof;
- xantofylen, die zuurstof bevatten.
Carotenoïden zijn bijvoorbeeld alfacaroteen, bètacaroteen, lycopeen en astaxanthine. De meeste carotenoïden zijn krachtige antioxidanten.
Astaxanthine komt van algen uit de zee en is veel sterker dan vitamine E.
Astaxanthine is eigenlijk een natuurlijke beschermende stof die door de algen zelf wordt aangemaakt om zich te beschermen tegen de schadelijke invloeden van onder andere UV-stralen.
Ontzettend bijzonder dat dit goedje dus ook zo goed voor ons werkt! Het is zelfs een supersupplement tegen veroudering, maar helaas, dat was niet het thema van deze blog.
Welke natuurlijke zonnebrand bevelen we aan?
Zelf gebruik ik zo min mogelijk zonnebrandcrème. Zonder zonnebrand geniet ik een kwartier tot een half uur optimaal van de zon en krijg ik een gezonde dosis Vitamine D binnen. Daarna ga ik uit de directe zon en bescherm ik mezelf met hoeden, petjes, zonnebril en kleding en ik zoek altijd veel de schaduw op. Als ik toch langdurig mijn huid blootstel aan de zon, omdat ik bijvoorbeeld de verleiding van de terrassen weer eens niet kan weerstaan, dan gebruik ik uiteraard wel zonnebrandcrème. Je weet nu waar ik op let bij de keuze ervan.
Geschreven Rosa Kleve
Bronnen
1. https://www.ewg.org/sunscreen/report/the-trouble-with-sunscreen-chemicals/
2. https://www.naturalnews.com/050208_sunscreen_vitamin_D_hormones.html
3.https://www.researchgate.net/publication/225051747_Sunscreens_Are_they_beneficial_for_health_An_overview_of_endocrine_disrupting_properties_of_UV-filters
4. https://www.ewg.org/sunscreen/report/nanoparticles-in-sunscreen/
5. https://www.ewg.org/sunscreen/report/executive-summary
6. http://www.altmedrev.com/archive/publications/15/3/190.pdf
Eet meer energie
In Eet meer energie vind je welk eten zorgt voor meer energie en welk eten je beter kunt vermijden, hoe het proces van verbranding in je lichaam werkt en wat je in je keuken op voorraad moet hebben. Bovendien krijg je 30 heerlijke recepten uit de energieke keuken.
Lees ook deze artikelen:
Geen koffie meer drinken: 10 redenen waarom je hormonen hier blij van worden
Intuïtief eten: luister naar je lichaam om je stofwisseling te optimaliseren
Voel jij je snel na het eten alweer hongerig? Test of je leptineresistent bent
De website van Marjolein Dubbers, energiekevrouwenacademie.nl, wordt jaarlijks door meer dan 2 miljoen bezoekers bezocht. Marjolein is food- en lifestylecoach en heeft een passie voor de gezondheid van vrouwen.
Parabenen hebben niet noodzakelijk het woord 'parabenen' in zich. Ze komen soms ook voor onder alternatieve namen zoals: methyl-4-hydroxybenzoaat of propyl-4-hydroxybenzoaat of nog andere namen....